پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام هادی علیه السلام فرمودند: ألنّاسُ فِی الدُّنیا بِالأموالِ، وَ فِی الآخِرَةِ بِالأعمَالِ؛ جایگاه مردم در دنیا به «اموال» است و در آخرت به «اعمال». (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
ثروت مادی در دنیا، وسیله ی رسیدن به مقصودهای مختلف است و هر که ثروتمندتر باشد، به خواسته هایش بهتر و بیشتر می رسد. از این رو، در دنیا، مردم بر این اساس برای افراد، جایگاه و موقعیّت قرار می دهند. اما حساب آخرت با دنیا فرق دارد.
آن جا، ارزش گذار انسانها خداست. داور و حاکم روز قیامت هم پروردگار است. معیار و میزان هم عمل افراد است.
این معیارها را خداوند برای بندگانش بیان کرده است. یکی از آنها تقواست. در قرآن می خوانیم که «إنَّ اَکرَمَکُم عِندَاللهِ اَتقاکُم»(2)؛ «گرامی ترین شما نزد خدا، باتقواترین شماست.» خود این آیه، رتبه و جایگاه اشخاص را در قیامت روشن می سازد.
در جای دیگر فرموده است.
«همه ی مردم در خسران و زیانند، مگر آنان که اهل ایمان و عمل صالحند و یکدیگر را به حق و صبر سفارش می کنند. »(3)
این نیز، برندگان و صاحبان امتیاز را در آخرت روشن می سازد.
خردمند کسی است که به پیروزی و سرافرازی و رتبه ی قیامت بیندیشد و برای کسب مدال در آن صحنه ی بی نظیر بکوشد، وگرنه مال و ثروت و مقام این دنیا هر قدر هم باشد، ناپایدار است و باید همه را گذاشت و رفت.
با علمت اگر عمل برابر گردد
کام دو جهان تو را میسّر گردد
مغرور به این مشو که خواندی ورقی
زان روز حذر کن که ورق برگردد(4)
معیار ارزش نزد خدا و در آخرت را از یاد نبریم.
پی نوشت:
1. اعلام الدین، ص 315.
2. حجرات(49)، آیه 13.
3. سوره عصر(103)، ‌آیات 2و 3.
4. ناصح تبریزی.
منبع: حکمت های نقوی(ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام هادی علیه السلام)، جواد محدثی، ‌انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول(1391).